Zastosowanie maszyn CNC w przemyśle Kosmicznym 13-05-2025
W przemyśle kosmicznym margines błędu nie istnieje. Komponenty silników odrzutowych, turbin gazowych czy systemów napędowych rakiet muszą funkcjonować bezawaryjnie w warunkach ekstremalnych temperatur i obciążeń. Wymusza to stosowanie superstopów i zaawansowanych materiałów, które charakteryzują się wyjątkową wytrzymałością, ale jednocześnie ekstremalną trudnoskrawalnością. Tradycyjne metody obróbki często zawodzą w konfrontacji ze złożoną geometrią i rygorystycznymi wymogami dotyczącymi integralności powierzchni. Dlatego od dziesięcioleci kluczową technologią umożliwiającą produkcję tych krytycznych komponentów jest obróbka elektroerozyjna (EDM). Artykuł ten analizuje, dlaczego zaawansowane procesy CNC i EDM stały się niezbędnym elementem łańcucha produkcyjnego w sektorze Aerospace & Energy Gas Turbine.

Ekstremalne wymagania – Unikalne wyzwania dla produkcji
Produkcja na potrzeby branży kosmicznej stawia przed technologami wyzwania nieporównywalne z żadną inną gałęzią przemysłu. Każdy proces musi być walidowany i ściśle kontrolowany, aby zagwarantować najwyższą jakość i powtarzalność.
Trudnoskrawalne materiały i ich specyfika
Komponenty kosmiczne, zwłaszcza w systemach napędowych, pracują w warunkach ekstremalnie wysokich temperatur i naprężeń. Wymusza to stosowanie zaawansowanych materiałów, takich jak superstopy na bazie niklu i kobaltu. Materiały te, choć oferują doskonałe właściwości mechaniczne w wysokich temperaturach, charakteryzują się bardzo niską skrawalnością. Tradycyjne metody, takie jak frezowanie, często prowadzą do szybkiego zużycia lub pękania narzędzi, co czyni proces nieefektywnym i ryzykownym.
Złożona geometria i niedostępne przestrzenie
Kluczowe elementy napędów, takie jak wirniki turbopomp (impellery), tarcze z łopatkami (bliski) czy elementy komór spalania, posiadają niezwykle skomplikowane, trójwymiarowe geometrie. Wewnętrzne kanały chłodzące, zakrzywione łopatki czy zamknięte wnęki są często niemożliwe do wykonania za pomocą standardowych narzędzi frezarskich z powodu braku dostępu.
Absolutna precyzja i integralność powierzchni
W branży kosmicznej tolerancje wymiarowe to dopiero początek. Kluczowa staje się integralność powierzchni gotowego komponentu. Wszelkie mikropęknięcia, niekorzystne naprężenia szczątkowe czy gruba warstwa przetopiona (recast layer), będąca efektem ubocznym obróbki termicznej, są niedopuszczalne. Nawet najmniejsze wady powierzchniowe mogą stać się punktem inicjacji pęknięć zmęczeniowych, prowadząc do katastrofalnej awarii komponentu podczas pracy. Dlatego normy, takie jak CME5033, precyzyjnie określają dopuszczalną grubość warstwy przetopionej (często poniżej 8-10 µm) oraz chropowatość powierzchni (Ra).

ONA IRIS T7
Elektrodrążarka wgłębna typu modułowego – ogromny zakres stołowym i dużych mocach obróbczych.

ONA IRIS 8
Elektrodrążarka wgłębna typu modułowego – ogromny zakres stołowym i dużych mocach obróbczych.
Kluczowe technologie CNC w zastosowaniach kosmicznych
Aby sprostać powyższym wyzwaniom, inżynierowie sięgają po wyspecjalizowane procesy obróbcze. Wśród nich absolutnie kluczową rolę odgrywa obróbka elektroerozyjna (EDM), która stała się technologiczną normą dla wielu krytycznych części.
Obróbka Elektroerozyjna (EDM) – Rozwiązanie dla najtrudniejszych zadań
EDM jest najbardziej wydajną i opłacalną alternatywą w przypadku obróbki części o złożonej geometrii z trudnoskrawalnych materiałów. Technologia ta pokonuje trudności, na jakie napotykają tradycyjne techniki.
Szybkie Wiercenie Otworów (Fast Hole EDM): Ta wyspecjalizowana technologia EDM służy do szybkiego i precyzyjnego wykonywania otworów, np. chłodzących w łopatkach turbin czy dyfuzorach. Często jest to pierwszy etap w procesie hybrydowym.
Obróbka Elektroerozyjna Wgłębna (Die-Sinking EDM): Jest to idealna metoda do tworzenia zamkniętych, skomplikowanych wnęk, np. w wirnikach (impellerach). Proces polega na “odbiciu” kształtu miedzianej lub grafitowej elektrody w obrabianym detalu. Pozwala to na precyzyjne wykonanie geometrii niedostępnych dla frezów. Kluczowe jest tu jednak zarządzanie całym procesem: od projektu i obróbki samych elektrod (gdzie błąd przenosi się 1:1 na detal), przez minimalizację ich zużycia (dzięki inteligentnym generatorom cyfrowym), aż po opracowanie trójwymiarowej trajektorii pracy.
Obróbka Elektroerozyjna Drutowa (Wire EDM): Stosowana jest do precyzyjnego cięcia profili, np. gniazd typu “jodełka” (fir-tree) w tarczach turbin. Stanowi ona tańszą, łatwiejszą i szybszą w implementacji alternatywę dla tradycyjnego przeciągania (broaching), zwłaszcza przy wdrażaniu nowych projektów. Proces ten zapewnia czystą, pozbawioną zadziorów powierzchnię i minimalną warstwę przetopioną (nawet 3 µm), co eliminuje konieczność dalszych operacji wykańczających.

ONA AD25
Elektrodrążarka wgłębna typu modułowego – ogromny zakres stołowym i mocach obróbcze.

ONA QX3F
Najmniejsza maszyna elektroerozyjna w ofercie. Minimalne rozmiary, bardzo duże możliwości i wysoka dokładność.
Studia Przypadków – Od projektu do gotowego komponentu
Prawdziwą miarą zaawansowania technologii jest jej zastosowanie w praktyce. Zintegrowane, “szyte na miarę” rozwiązania pozwalają na produkcję najbardziej krytycznych komponentów.
Produkcja wirników i „blisków” – serce systemów napędowych
Obróbka wirnika (impellera) to podręcznikowy przykład projektu “pod klucz”. Proces rozpoczyna się od analizy wymiarowej detalu i integracji z systemem CAD/CAM. Następnie zespół inżynierów projektuje serię elektrod (w jednym z analizowanych przypadków były to 4 różne elektrody) oraz ich trajektorie, aby wykonać pełne wnęki. Dzięki zastosowaniu maszyn z zaawansowanym generatorem cyfrowym możliwe jest ponowne wykorzystanie elektrod, co znacząco obniża ich zużycie i koszty procesu. Całość uzupełnia dedykowane oprzyrządowanie mocujące, zapewniające idealne pozycjonowanie części.
Precyzyjne otwory chłodzące w komponentach napędu
Wysoka temperatura pracy elementów turbin wymusza stosowanie skomplikowanych systemów chłodzenia. Wymaga to wykonania setek otworów o złożonych kształtach (np. stożkowych lub trapezoidalnych). Zastosowanie procesu hybrydowego jest tu kluczowe. Najpierw technologia Fast Hole EDM służy do szybkiego wykonania cylindrycznego otworu przelotowego. Następnie, przy użyciu maszyny do obróbki wgłębnej (Die-Sinking EDM) z precyzyjną elektrodą, nadawany jest mu finalny, skomplikowany kształt. Głównym celem tego procesu, oprócz geometrii, jest kontrola i minimalizacja warstwy przetopionej (recast layer), co ma bezpośredni wpływ na żywotność i niezawodność komponentu.
Partnerstwo technologiczne, czyli klucz do sukcesu w kosmosie
Spełnienie ekstremalnych wymagań sektora kosmicznego wymaga czegoś więcej niż tylko zakupu maszyny. Kluczem do sukcesu jest ścisła współpraca z dostawcą technologii, który potrafi zaoferować kompleksowe, zintegrowane rozwiązania. Taki partner technologiczny nie tylko dostarcza urządzenie, ale przede wszystkim wiedzę i doświadczenie swojego zespołu inżynierów. Opracowanie dedykowanej aplikacji, projektowanie narzędzi, optymalizacja parametrów obróbki i walidacja całego procesu to elementy, które decydują o powodzeniu projektu. Inwestycje w badania i rozwój, testowanie nowych materiałów oraz ciągłe doskonalenie technologii to dowód na zrozumienie unikalnych potrzeb tej najbardziej wymagającej branży.
Podsumowanie
Realizacja misji kosmicznych zależy od niezawodności najdrobniejszych komponentów. Spełnienie tych ekstremalnych wymogów wymaga nie tylko najnowocześniejszych maszyn, ale przede wszystkim partnerskiej wiedzy i doświadczenia. Obróbka CNC, a zwłaszcza zaawansowane techniki elektroerozyjne, to dziś fundament, na którym opiera się produkcja kluczowych elementów dla sektora kosmicznego.
Jeśli stoją Państwo przed wyzwaniami produkcyjnymi dla sektora kosmicznego, zapraszamy do kontaktu. Nasi eksperci pomogą dobrać technologię CNC, która pozwoli sięgnąć gwiazd.

ONA IRIS T10
Elektrodrążarka wgłębna typu modułowego – flagowy model – ogromny zakres stołowym i mocach obróbcze.

ONA AV35 next
Bardzo wydajna i precyzyjna elektrodrążarka drutowa zamknięta w kompaktowej obudowie.