Kto może obsługiwać maszyny CNC?

Czy maszynę CNC, a więc obrabiarkę, frezarkę lub szlifierkę może obsługiwać każdy? W niniejszym artykule spróbujemy zmierzyć się z tym pytaniem, ponieważ odpowiedź na nie wcale nie jest taka jednoznaczna, jak mogłoby się wydawać. Zapraszamy do lektury.

Kim jest operator CNC?

Operator CNC nie jest zawodem regulowanym. To oznacza, że zakres jego obowiązków będzie zależał od regulaminu zakładu pracy. Małe firmy często oferują szkolenia wewnetrzne niedoświaczonym osobom. Oznacza to, że dostęp do panelu sterującego uzyskują osoby po często… kilkudniowym przeszkoleniu. Czy taka osoba może pracować przy obsłudze np. tokarek CNC? Tak, jeśli zakres jej obowiązków ogranicza się do:

• odczytania parametrów detalu (np. trójkątność, owal, wysokość itd.),
• wykonania tzw. first offa,
• wkładania i wyjmowania detali z przestrzeni roboczej,
• obserwacji procesu obróbki,
• kontrolowaniu i wymianie krawędzi skrawającej,
• wprowadzania korekt.

Dlaczego mamy tu na myśli małe zakłady? Po pierwsze, jest to mniejszy utrzymania zatrudniania pracowanika, a po drugie — ograniczona liczba maszyn pozwala na to, by przezbrajaniem maszyn zajął się brygadzista lub odpowiedni technolodzy.

Wyzwania wynikające z zatrudniania niewykwalifikowanych pracowników

Zatrudnianie niewykwalifikowanych pracowników niesie pewne korzyści finansowe, ale w dłuższej perspektywie może utrudnić, a nawet uniemożliwić funkcjonowanie firmie. Dlaczego?

Laik często ma również problem z utrzymaniem w toku produkcyjnym odpowiednich parametrów detalu. Pamiętajmy, że źle obsługiwane obrabiarki CNC mogą wypaczyć również takie wartości, jak trójkątność lub owal. Doświadczony i wykwalifikowany operator może zatem ograniczyć liczbę bubli do zaledwie 1 – 2 na zmianę.

Szkolenie pracownika, który wcześniej nie miał do czynienia z obróbką CNC, trwa kilka dni. W tym czasie „operator” zaznajamia się wyłącznie z jedną maszyną i maksymalnie kilkoma detalami. W rzeczywistości początkujący pracownicy często pracują na tzw. pierwszym mocowaniu, gdzie tolerancja błędów jest większa.

Obróbka np. żeliwa wygląda zupełnie inaczej niż w przypadku stali. Jeśli nasz zakład wytwarza np. żeliwne części rozrządu i stalowe łożyska, czas szkolenia wzrasta dwukrotnie.

Najtrudniejszym wyzwaniem dla niedoświadczonego operatora CNC, którego zadaniem jest obsługa maszyny CNC w podstawowym zakresie, jest zrozumienie zasad korekt (nr. noża + oś). W przypadku maszyn, w których korekty nie są obliczane automatycznie, pomyłka o „jeden przecinek” może doprowadzić do poważnych szkód.

Jak zdobyć kwalifikacje umożliwiające pracę na stanowisku operatora CNC?

Tak, jak mówiliśmy wcześniej, nie ma konkretnych, jasnych wymogów co do kwalifikacji, jakie musi zdobyć przyszły operator CNC. Te określa właściciel firmy, który sam decyduje, czy potrzebuje osób „z ulicy”, czy też profesjonalistów z kursami i certyfikatami.

Kandydat na operatora może uzyskać:

• wykształcenie techniczne, np. w dziedzinach obróbki skrawaniem, mechaniki czy mechatroniki, które można zdobyć np. w technikum lub w szkole zawodowej,
• certyfikaty i zaświadczenia po kursach i szkoleniach,
• specjalistyczne umiejętności dodatkowe, np. w zakresie obsługi programów CAD, czytania rysunku technicznego itd.

Istnieje również możliwość ukończenia szkoleń wewnętrznych, które są organizowane przez przedsiębiorstwo.

Dlaczego warto zdobyć kwalifikacje operatora CNC?

Mając kwalifikacje na operatora maszyny CNC, możemy poświadczyć naszemu potencjalnemu pracodawcy, że opanowaliśmy wszystkie zagadnienia związane z tą tematyką. Należą do nich:

• zdolność do analizy przestrzennej,
• umiejętność przezbrajania maszyny,
• znajomość języka programowania maszyn CNC,
• umiejętność bazowania i dopasowania narzędzi oraz szczęk do rodzaju detalu,
• umiejętność posługiwania się urządzeniami pomiarowymi, narzędziami manualnymi itd.

Poza tym umiejętna obsługa obrabiarki CNC wraz z możliwością wykonania przezbrajania (przepinki) to umiejętność, która pozwala na uzyskanie intratnego wynagrodzenia.

Cechy, które pomogą Ci w pracy na stanowisku operatora maszyny CNC

Najważniejszą cechą, która pomoże Ci w zrozumieniu zasady działania maszyny CNC, jest… wyobraźnia przestrzenna. To dzięki niej zrozumiesz, który parametr ma swoje odzwierciedlenie na danym nożu w X lub Z. Na tym etapie warto też zapoznać się ze specyfiką pracy na maszynie, roli, jaką odgrywa panel sterowania, a także z procesem bazowania, jeśli urządzenie było wcześniej wyłączone. Konieczne jest też zrozumienie zasad BHP.

Jeśli chcesz zostać pełnoprawnym operatorem, koniecznie skorzystaj z kursów, szkoleń lub z możliwości, jakie daje Ci szkoła zawodowa lub technikum. Możesz też zdobyć tematyczne wykształcenie wyższe i spróbować swoich sił jako technolog, a nawet kierownik produkcji. Pamiętaj, że na tym stanowisku ważna jest komunikatywność, znajomość podstawowych zasad matematyki, a także opanowanie i pewność siebie.

Reasumując, sama obsługa maszyny CNC jest prosta, ale np. takie czynności jak jej przezbrojenie, są już „matematyką wyższą”. Dlatego warto zdobyć odpowiednie kwalifikacje, a także — jeśli zajdzie taka potrzeba — uzyskać dodatkowe certyfikaty (np. SEP), które mogą być wymagane przez pracodawcę.